Czym jest kleszcz z białym odwłokiem i czy jest się czego obawiać?

Kleszcze to niewielkie pajęczaki, które stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia ludzi i zwierząt. W ostatnich latach w Polsce odnotowano pojawienie się nowych gatunków kleszczy, w tym kleszcza afrykańskiego z rodzaju Hyalomma, charakteryzującego się jasnym, niemal białym odwłokiem. 

Charakterystyka kleszcza Hyalomma

Kleszcze z rodzaju Hyalomma są znacznie większe od rodzimych gatunków kleszczy występujących w Polsce. Dorosłe osobniki osiągają długość od 6 do 8 mm przed nassaniem się krwią, a po nassaniu mogą zwiększyć swoje rozmiary kilkukrotnie. Charakteryzują się jasnym, niemal białym odwłokiem oraz ciemnymi, prążkowanymi nogami. W odróżnieniu od innych kleszczy, Hyalomma są aktywnymi łowcami – potrafią przemieszczać się na odległość nawet kilkuset metrów w poszukiwaniu żywiciela. 

Występowanie i ekspansja w Polsce

Naturalnym środowiskiem kleszczy Hyalomma są obszary o ciepłym klimacie, takie jak Afryka, Azja oraz południowa Europa. Jednak w ostatnich latach, prawdopodobnie w wyniku zmian klimatycznych, odnotowano ich obecność w Europie Środkowej, w tym w Polsce. W 2024 roku zgłoszono kilka przypadków znalezienia tych kleszczy na terenie naszego kraju, m.in. w okolicach Częstochowy, Barankowa, Wronek oraz Wągrowca. 

Zagrożenia dla zdrowia

Kleszcze z białym odwłokiem są wektorami wielu groźnych patogenów. W przeciwieństwie do rodzimych gatunków kleszczy, które przenoszą m.in. boreliozę, Hyalomma mogą przenosić wirusy powodujące krymsko-kongijską gorączkę krwotoczną. Choroba ta charakteryzuje się wysoką śmiertelnością i brakiem specyficznego leczenia. Ponadto, kleszcze te mogą być nosicielami innych patogenów, takich jak riketsje czy pierwotniaki wywołujące babeszjozę. 

Profilaktyka i postępowanie po ukąszeniu

Aby zminimalizować ryzyko ukąszenia przez kleszcze, w tym gatunki egzotyczne, zaleca się:

• Stosowanie odpowiedniej odzieży: Podczas przebywania na terenach, gdzie mogą występować kleszcze, warto nosić długie spodnie, koszule z długim rękawem oraz zakryte obuwie. Nogawki spodni można włożyć w skarpety, aby utrudnić kleszczom dostęp do skóry.
• Używanie repelentów: Preparaty odstraszające kleszcze należy stosować zgodnie z zaleceniami producenta, pamiętając o regularnym ich aplikowaniu.
• Dokładne oględziny ciała: Po powrocie z terenów narażonych na obecność kleszczy, należy dokładnie sprawdzić całe ciało, zwracając szczególną uwagę na miejsca takie jak pachy, pachwiny, okolice za uszami oraz skórę głowy.

W przypadku znalezienia kleszcza na skórze, należy go jak najszybciej usunąć. W tym celu najlepiej użyć pęsety lub specjalnego przyrządu do usuwania kleszczy, chwytając go jak najbliżej skóry i wyciągając zdecydowanym ruchem. Nie zaleca się smarowania kleszcza substancjami takimi jak masło czy olej, ponieważ może to zwiększyć ryzyko zakażenia. Po usunięciu kleszcza miejsce ukąszenia należy zdezynfekować. 

Podsumowując, pojawienie się w Polsce kleszczy z rodzaju Hyalomma, charakteryzujących się jasnym odwłokiem, stanowi nowe wyzwanie dla zdrowia publicznego. Ze względu na ich zdolność do przenoszenia groźnych patogenów, konieczne jest zwiększenie świadomości społecznej na temat zagrożeń związanych z tymi pajęczakami oraz promowanie działań profilaktycznych mających na celu minimalizację ryzyka ukąszenia.